Carsanba axsami, 19.03.2024, 07:33
Xos galmisiniz Гость | RSS

Esmaul-Husna

Biz şiəyə demirik ki, birlik naminə sünni ol. Sünniyə də demirik ki, birlik naminə şiə ol. Lakin biz sünniyə deyirk ki, öz sünniliyində müsəlman ol, şiəyə də deyirk ki, öz şiəliyində müsəlman ol. Ey sünni! Səni eşitmək üçün şiənin sənə yaxınlaşmasını istəyirsənsə, qəlbini ona aç. Ey şiə! Əgər sünninin səni dinləməsini istəyirsənsə və dialoqda sənə imkan verməsini istəyirsənsə öz qəlbini ona aç. Qəlblər bir-birlərinə açıldıqları zaman onlar ağıla parlaq bir işarə verirlər ki, o da açılsın. Lakin biz həmişə bağlı və nifrət bəsləyən qəlblərə uymuşuq... Şiə məzhəbinin və ya sünni məzhəbinin öz içərisində ixtilafları olduğu kimi, məzhəblər arasında da əqidəvi və hüququ ixtilaflar var. Əgər İslama sadiq insanlarıqsa, İslamın möhkəm vücuduna nail olmaq üçün ciddi dialoqa başlamalıyıq." Ayətollah Seyyid Mühəmməd Hüseyn Fəzlullah
Saytin menyusu
Meqala-plus: an cox oxunan
Mini cat
Bizim sual
Saytimizi deyerlendirin
Cami cavab: 53
Statistika

Online cami : 1
Qonaqlar: 1
Istifadacilari 0
Azandan onca: 27
Meqala plus: 98
Quran mocuzalari: 20
Daxil olma qaydasi

Каталог статей

Главная » Статьи » Subh namazina neca qalxmali

NAMAZDA XÜŞU ALDA ETMAYİN YOLU (1)
Qeyd edilir ki, yalnız xüşu, yani mütilikla qılınan namaz haqiqi namazdır. Aya va ravayatlarda asasan xüşu "xof” va "xaşiyyat”, yani qorxu ila müşayiat olunur. Ona göra da qorxu haqqında bir qadar geniş danışmaq lazım galir.
   "Haşr” surasinin 21-ci ayasinda buyurulur: "Agar Quran bir dağa nazil edilsaydi, onun Allah qorxusundan xüşu edib, parça–parça olduğunu görardin”. Göründüyü kimi, bu ayada qorxu va xüşu kalamalari yanaşı işladilmişdir. "Xaşiyyat” kalmasinin manası bir qadar genişdir. Adatan, bu söz "qorxu” kimi tarcüma olunsa da, "heybat” kimi manaları da ifada edir. "Heybat” azamat qarşısında yaranmış bir haldır. Daqiq vasfa galmayan bu halı insan özü dark etmalidir. Bazan fikrimizi bela ifada edirik: "Filankasin heybatindan dilim tutuldu”. Aslinda "heybat” hamin şaxsin xüsusiyyati yox, bizim keçirdiyimiz haldır.
    Bazan insan har hansı bir şaxsla zidd gedir va sonradan anlayır ki, hamin şaxs çox azamatli insan imiş. Azamat qarşısında yaranmış heybatin ardınca xüşu, yani mütilik, sınıqlıq galir. Agar insan amin olsa ki, göstardiyi müxalifatçiliya göra onu şiddatli azab gözlayir, heybat va xüşudan sonra qorxu hissi keçirmaya başlayır. Xaşiyyat va xüşu azab qorxusundan yaranmır. Bu hisslar azamatin darkindan doğur. Zikr olunmuş ayaya bir daha nazar salsaq, görarik ki, xaşiyyat va xüşu azab qorxusundan qaynaq-lanmır. Dağ günah etmir ki, azabdan da qorxa va xüşu halına gala. Dağı xüşu halına salan yalnız va yalnız azamatdir. Dağ yalnız azamatin tasirindan parçalanır. Albatta ki, dağın hansı yolla ilahi azamati dark etmasi bizim üçün aydın deyil. İnsan düşüncasi bazi masalalari dark etmakda acizdir. Masalan, "Baqara” surasinin 84-cü ayasina asasan bazi daşlar Allah qorxusundan yuvarlanırlar. Daşda xaşiyyat halının yaranması insan düşüncasi üçün qaranlıqdır. Mümkündür ki, bu ifadalar macazi manada işlanmişdir. "İsra” surasinin 44-cü ayasinda oxuyuruq: "Allahı taqdis edib ona hamd oxumayan bir varlıq yoxdur. Lakin siz onların taqdis va tasbihini anlamazsınız”. Ayadan göründüyü kimi bütün varlıq alami Allaha ela bir halda sitayişdadir ki, adi hiss üzvlari bunu dark etmir. "Nur” surasinin 41-ci ayasinda buyurulur: "Bilmirsanmi ki, göylarda va yerda olanlar, qanadlarını açıb duran quşlar Allaha tasbih deyirlar?! Har biri öz dua va tasbihini bilir...” Aydın olur ki, har bir mövcudun Allah qarşısında özünamaxsus ibadat forması vardır.
Danizin torpağın gülün dilini
 Eşidir hal ahli, bilir hal ahli.
Deyirlar, dilimiz, gözlarimiz var,
De gal, bunu duymaz qilü-qal ahli.

Bali, bela bir hal mövcuddur va bütün varlıq alami ilahi azamat qarşısında taslimdir. Bir daha qeyd edak ki, xaşiyyat qorxudan farqlanir. Biza heç bir zarar toxundurmayacağına amin olduğumuz azamat qarşısındakı özünüitirma qorxu yox, xaşiyyatdir. Qorxu hissi o zaman yaranır ki, insan günaha yol verir va bu günah müqabilinda cazadan qorxur. Ravayata göra İmam Hasan (a) dastamaz alarkan badani titrayardi. Hazrat Fatima (s) namaz zamanı yarpaq tak asarmiş. Allah-taala bu sahnalara işara ila malaklara buyurmuşdur: "Ey manim yaxın malaklarim! Baxın manim xaşiyyatimdan titrayan badanlarima! Şahid olun ki, onların dostlarına şafaat veracayam!” Bir sözla xaşiyyat qorxudan farqlanir. Xaşiyyat azabdan doğan qorxu ila ilahi azamatin dark olunmasından doğan qorxunun camidir. Bazi istisnalar da var "Rad” surasinin 13-cü ayasinda oxuyuruq: "Şimşaklar Ona hamd edar, malaklar Onun qorxusundan tasbih deyarlar”. Nazara alsaq ki, malaklar günah etmir, bu qanaata gala bilarik ki, günah olmayan yerda da qorxu ola bilar. Deyilanlardan malum oldu ki, xüşunun müxtalif sabablari ola bilar: ilahi azamatin darki, günahlara göra duyulan xacalat, azab qorxusu va s. Cinayatlari açılmış va edam edilacayina heç bir şübhasi olmayan insanın daxilan sınması tabiidir.
ALLAHIN BÖYÜKLÜYÜNA DİQQAT
 Namazda xüşu halına nail olmaq üçün Allahın azamati va bu azamat qarşısında insanın kiçikliyi barada düşünmak lazımdır. Namaz özü mahz bu masalaya işara ila başlayır. Namaza duran insan "Allahu akbar” demakla ilk avval Allahın böyüklüyünü etiraf edir. Bu zikr namaz boyu, hatta namazdan sonra namazın taqibatında dafalarla takrar olunur. İnsanı xalq edib ona namazı vacib edan kas hamıdan yaxşı bilir ki, insanı neca tarbiya etmak lazımdır. Bali, ilahi azamatin darki insanda xüşu yara-dır. Bas bela bir darketmaya neca nail olaq?
 İLAHİ AZAMATİN MANASI
Zehnimizda bu mövzuya uyğun hansı tasavvürlar var? "Huval-aliyyul-azim” deyarkan tasavvürümüzda na canlanır. İnsan maddi varlıq olduğundan bela manaları çatin dark edir. Ona göra da öz marifatimizi güclandirmaliyik. Har halda, ilahi azamat haqqında tahlila maddi mafhumlardan başlamalıyıq. Bizim nazarimizda böyüklük kamiyyat göstaricisidir va o şeyi böyük hesab edirik ki, onun hacmi böyük olsun. Amma ela şeylar da var ki, cism olmasa da, onu böyük sayırıq. Masalan, deyirik ki, filankasin ruhu çox böyükdür. Özümüz da gözal bilirik ki, ruh cism deyil. Amma ruhun ahamiyyatini göstarmak üçün, başqa söz tapa bilmirik. Ona göra da Allah haqqında danışarkan da uyğun ifadalardan istifada edirik. Bir növ, har varlıq alamina "öz pancarasindan” baxır. Fil öz xortumunu, zürafa öz boyunu, maral öz buynuzlarını daha dayarli keyfiyyat hesab edir. Allahın ucalığı haqqında düşünarkan insan ani olaraq samaya nazar salır. Çünki onun fikirinca, ucalan yalnız samaya ucala bilar. Amma çalışmalıyıq ki, maddi keyfiyyat-lardan daha üstün olan manavi keyfiyyatlari tasavvürümüzda canlandıraq. Marifatimiz art-dıqca tasavvürlarimiz maddi ünsürlardan tamizlanmalidir. Demak, Allah haqqında düşünar-kan ilk addımda maddi tasavvürlardan istifada edib, pilla-pilla manavi tasavvürlara nail olmalıyıq. Allahın azamatini dark etmak üçün da bu yoldan istifada etmak olar. Agar Hazrat Ali (a) kimi Allahı qalb gözü ila göra bilmiriksa, bas na edak?
PEYĞAMBAR (S) İLAHİ AZAMATİ ATTAR ZEYNABA NECA ANLADIRDI
 Haqqında danışacağımız hadis "Kafi” kitabında naql olunmuşdur. Hadisa göra Madina-da Zeynab adlı bir atir satan (attara) qadın var idi. Bu qadın tez–tez Peyğambarin (s) evina galar, Peyğambar (s) va onun arvadları Zeynabdan atir alardılar. Bir gün Peyğambar (s) otağa daxil olarkan güclü atir qoxusu duydu. Anladı ki, Zeynab onlara qonaqdır. Zeynab Hazrati Peyğambari (s) görüb salamlaşdıqdan sonra bela arz etdi: "Ey Allahın Rasulu bu gün atir satmağa yox sual vermaya galmişam. Allahın azamatini neca dark edim?” Hazrat Peyğambar (s) buyurdu: "Allahın azamatini dark etmak üçün Onun yaratdıqlarının azamati barada düşün”. Bali, hadisdan göründüyü kimi İslam Peyğambari (s) manavi keyfiyyatin darki üçün maddi mafhumlardan istifada etmaya çağırır. Zeynab marifat yolunda ilk addımlarını atır va hala ki, qalb gözü ila görmakda acizdir. Bu qadını zehninda yalnız maddi mafhumlar mövcuddur. Ona göra da bu qabildan olan insanlar yalnız maddi mafhumlardan istifada etmakla ilahi azamati tasavvür eda bilarlar. Bazilarimiz hatta maddi azamati da lazımınca dark eda bilmirik masalan, bir dağın böyüklüyünü tasavvür etmak üçün tayyaradan baxmaq lazım galir. Bu baxışda da nöqsan var. Çünki bir şeydan uzaqlaşdıqca hamin şey insanın nazarinda kiçilir. Ümumiyyatla har hansı bir şeyi haqiqi ölçüsünda görmak mümkün deyil. İnsan bir şeyi tam görmak üçün kanara çakilir. Kanara çakildikda isa ölçülar kiçilir. Hiss va xayal yolu ila darketmadan sonra növba aql yolu ila darketmaya çatır. Hiss va xayala sığmayan böyük şeylar aqlin ixtiyarında qalır. Mahz bu maqamda meydan müqayisaya verilir. Masalan, tasavvüra sığmayan bir şeyi bayan etmak üçün onu tasavvürümüzdaki mafhumla müqayisa edir va deyirik: "Filan şey filan şeydan min dafa böyükdür”. Amma bu yol da masalani tam hall etmir. Çünki müqayisa zamanı ela bir raqam alına bilar ki, bu raqam tasavvürümüza sığmaz. Demak, insan hatta maddi azamatlari olduğu kimi dark eda bilmir. Bununla bela, manavi azamatlari dark etmak üçün maddi mafhumlardan istifada etmakdan başqa çıxış yolu yoxdur. Ela buna göra da İslam Peyğambari (s) Zeynabin diqqatini Allahın yaratdıqlarına yönaldir. Agar sizdan soruşsalar ki, bir damala su ila okean arasında na qadar farq var, albatta ki, daqiq cavab vera bilmazsiniz. Amma deya bilarsiniz ki, okean damladan çox–çox böyükdür. Hazrat Peyğambar (s) ilahi azamati Zeynaba anlatmaq üçün bela buyurur: "Bu yer kürasi na qadar böyük olsa da, onu ahata edan alamla müqayisa da sahraya düşmüş üzük qadar kiçikdir”. Sonra Hazrat (s) bela buyurur: "Yer kürasi onu ahata edan alamla birlikda birinci samadan, birinci sama ikinci samadan, bu qayda ila altıncı sama yeddinci samadan eyni qadar (sahrada itmiş üzük qadar) kiçikdir”.
SONSUZ BÖYÜKLÜK
Qadim dövrlarda insanlara ilahi azamati elmi yolla anlatmaq çatin masala idi. Amma hal–hazırda astronomiyanın kainat haqqında alda etdiyi raqamlardan adi insanlar da xabardardır. İndi aksar insan yerin günaşdan çox–çox kiçik olduğunu bilir. Hamı bilir ki, günaşla yer arasındakı farq portağalla onun üzarindaki nöqtanin farqindan daha böyükdür. Elaca da günaş sistemi kahkaşanla müqayisada olduqca cılızdır. İşıq har saniyada 300 min km yol gedir. Bela bir süratla işıq günaşdan yera 8 daqiqaya çatırsa, günaşla yer arasındakı masafanin böyüklüyünü özünüz tasavvür edin. Amma bu fazanın böyüklüyü kahkaşanın böyüklüyü ila müqayisada sıfırı xatırladır. Astronomlar bildirirlar ki, gördüyümüz "ağ yol” kahkaşanı mövcud sonsuz kahkaşanlardan biridir. İki kahkaşan arasında-kı masafa on milyard işıq ilindan çoxdur. Yani saniyada agar üç yüz min km süratla bir kahkaşandan o birina doğru harakat etsak on milyard il yol getmaliyik. İndi özünüz tasavvür edin ki, bizim yer kürasi kainatla müqayisada na qadar kiçikdir! Bu azamati dark edan insan öz cılızlığını anlayıb başını dik tutmaz. Agar Allahın yaratdığı kainat bu qadar azamatlidirsa Allahın azamati tasavvüra sığası deyil. Amma bu azamati azca da olsa dark etmak üçün Hazrat Peyğambarin (s) Zeynaba buyurduğu kimi, varlıq alaminin azamati haqqında düşünmaliyik. Ümid edirik ki, müayyan mütalialardan sonra bu düşüncaya nail olacağıq. Bu haqiqati dark edan insan Allah qarşısında xüşu halına galacak, xacalatdan ariyib muma dönacakdir. İnsan bu azamati dark etmakla yanaşı, günahları va intizarında olan cazalar barada fikirlaşarsa, xüşu halı da güclanar!
Meqala "Misbah Yazdinin "Allaha dogru” kitabindan” goturulub.
Ardi var...
Категория: Subh namazina neca qalxmali | Добавил: esmaul-husna (18.08.2010)
Просмотров: 2361 | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
Имя *:
Email *:
Код *:
Axtar
Azandan onca: an cox oxunan
Listen Quran Online
TvQuran
Saytin dostlari
  • DINIM.TK
  • DINIM.TK
  • Yaşam ve İnsanlar Yaşam ve İnsanlar Kataloq

    esmaul-husna saytlar qrupu© 2024