 Şeyx Kuleyni Islam dunyainin an boyuk hadis alimlarindan biri va Islamin mashur "Al-Kafi” kitabinin muallifidir. "Al-Kafi” kitabi Islamin "Şia” qoluna maxsus olan musalmanlarin esas hadis qaynaqlarindan biridir. Kuleyni hatta İmam Mehdinin (a) dörd naibinin dövrünün maşhur hadisçisi idi. «Al-Kafi»dan alava, Kuleyninin «Tabiru'r-ruya» (Yuxu yozmaları), «Rical», «Rasailu'l-aimma» (İmamların maktubları), «Raddu qaramita» (Qarmatilarin aleyhina risala) adlı asarlari da vardır. O, masum imamlar barasinda yazılmış şerlari da kitab halında toplamışdır.
Islam dunyasinin an boyuk alimlarindan olan Kuleyniya dünya şöhrati gatiran asar – «al-Kafi»dir. Mahz bu kitaba göra o, «Siqqatu'l-İslam» (İslamın etibarlı şaxsi) faxri laqabini qazanmışdır. «Al-Kafi» cafari (şia) mazhabinda an asas hadis manbalari sayılan 4 kitabdan («kutubu'l-arbaa») biridir.
«Al-Kafi» şarti olaraq, 2 hissadan ibaratdir. «Usulu'l-Kafi» adlanan birinci hissa aqida va axlaq bahslarini (üsuliddin), «Furuu'l-Kafi» adlanan ikinci hissa isa şariat va ehkam mövzularını (füruuddin) ahata edir. Kuleyni kitaba «Ravzatu'l-Kafi» adlı daha bir cild da alava etmişdir ki, buraya asasan, imamların xütbalari va kiçik risalalari daxildir. «Usulu'l-Kafi» aşağıdakı kitablardan ibaratdir: 1. «Aql va cahl»; 2. «Elmin fazilati»; 3. «Tövhid»; 4. «Hüccat»; 5. «İman va küfr»; 6. «Dua»; 7. «Quranın fazilati»; 8. «Muaşirat» (raftar, davranış). «Furuu'l-Kafi» isa taharat, namaz, oruc, zakat, xüms, cihad, hacc, nikah, talaq, yemak va içmak, ticarat, irs, caza va s. mövzularda hadislari ehtiva edir. «Al-Kafi»daki hadislarin ümumi sayı 16 mindan artıqdır. Bu, daqiq şakilda bablar üzra bölünmüş, demak olar ki, bütün mövzuları ahata edan ilk şia hadis macmuasi sayılır. Bu baxımdan, «Al-Kafi» özündan avvalki hadis kitablarından (xüsusila, 400 asldan) köklü suratda farqlanir.
Kuleyni «Al-Kafi»ni tartib etdikdan sonra naib vasitasila İmam Mehdiya (a) taqdim etmiş va İmamdan bela bir cavab almışdır: ««Al-Kafi» bizim tarafdarlarımıza kifayat edar» (yani bu, hadis sahasinda kifayat edacak manbadir).
«Al-Kafi»ya çoxlu şarhlar yazılmışdır. Bunların arasında Allama Maclisinin «Miratu'l-uqul», Molla Xalil Qazvininin «Safi» (fars dilinda) va «Şafi» (arab dilinda, natamam) şarhlari va Molla Sadranın natamam şarhi (cami 449 hadisi ahata edir) xüsusi diqqata layiqdir.
Ancaq bir seyi nazara almaq lazimdir ki, buradaki hadislarin hec da hamisi sahih hadis deyil. Kuleyni ozu «Al-Kafi» barasinda yazir ki, buradaki har bir hadisi Qurani-Karimla tutusdurun va hansi hadis Qurana uygun galirsa o da sahihdir. Mashur Islam alimlarinin arasdirmalarinin naticasinda Kuleyninin Kafi kitabindaki hadislar 5 kateqoriyaya bolunmuslar. Bu kateqoriyalar asagida verilib: I kateqoriya hadislar – sahih 5 072
II kateqoriya hadislar – Hasan 144
III kateqoriya hadislar – Muvassaq 178
IV kateqoriya hadislar – Qavi 302
V kateqoriya hadislar – zaif 9484
|
